Urodziła się 2 grudnia 1914 w Sosnowcu. Jej rodzina przemieszczała się wielokrotnie w związku z zatrudnieniami jej ojca – inżyniera, aż w 1929 zamieszkali w Warszawie. Tam Anna Chojnacka ukończyła gimnazjum oraz kursy w Szkole Handlowej Żeńskiej i podjęła pracę. Po wybuchu Powstania Warszawskiego w 1944 opuściła Warszawę i ostatecznie zamieszkała w Katowicach. Od 1948 pracowała w wydawnictwie „Śląsk”, gdzie w latach 1950-1959 kierowała działem reklamy. Dały wówczas znać o sobie jej zainteresowania sztuką, których nie mogła wcześniej zrealizować. W połowie lat 1950-tych uczęszczała na wykładyAlfreda Ligockiego z historii sztuki w katowickiej filii ASP w Krakowie i to, oraz poznanie środowiska śląskich fotografów, zachęciło ją do zajęcia się fotografią. W krótkim czasie osiągnęła poziom pozwalający jej zostać w 1958 członkiem ZPAF (ponadto w 1967 ze względów formalnych zdała egzamin czeladniczy w Izbie Rzemieślniczej). W 1976 otrzymała też prestiżowy tytuł Excellence FIAP. Przez cały okres zawodowego funkcjonowania na polu fotografii (do lat 1980-tych) współpracowała z wydawnictwami - takimi jak Śląsk, Arkady, WAG i Śląski Instytut Naukowy - zamieszczając w wydawanych tam publikacjach swoje fotografie ukazujące przeważnie obiekty przemysłowe Górnego Śląska i architekturę jego aglomeracji miejskiej. Przykładem albumu, gdzie dominują jej zdjęcia, są Barwy i rytmy Śląska (Arkady, 1967). Jako fotograf była też aktywna w dziedzinie projektowania wystawienniczego i reklamy. W późniejszych latach życia była obecna w polskiej fotografii poprzez wystawy indywidualne podsumowujące jej aktywność artystyczną. Zmarła 25 grudnia 2007.

                                                                                                                                                                      

Dorobek Anny Chojnackiej można podzielić na dwa obszary. Ten kluczowy dla artystycznego znaczenia stanowiły cykle nacechowanych osobistym emocjonalnym zaangażowaniem. Drugim obszarem wypowiedzi były dokumentacje obiektów przemysłowych i urbanistyki Śląska robione na zlecenie do różnych wydawnictw. Za wyjątkiem zdjęć ukazujących zniszczenia naturalnego środowiska, można by im przypisać funkcje urzędowej propagandy, ale przyglądając się im uważnie raczej nie skłaniamy od takiego osądu. Chociaż autorka z pewnością była świadoma w jakim obiegu takie zdjęcia funkcjonują, to potrafiła zająć wobec tego postawę, którą można by określić jako eleganckie zdystansowanie. Wyraża się ono poprzez przemyślane kompozycje w których dominują wyraziste rytmy wydobywane z fotografowanej scenerii, efektowne kontrasty planów i zespolone z pejzażem figury ludzi. Dzięki temu uwaga odbiorcy koncentruje się raczej na doskonałości fotograficznej formy niż na potwierdzaniu socjalistycznych osiągnięć. Dlatego wiele fotografii tego typu może skutecznie reprezentować Annę Chojnacką jako kreatywną indywidualność.

                                                                                                                                                                                       

Funkcjonowała ona w sytuacji w której rozwijały się konkurencyjne wobec siebie nurty fotografii: fotoreportaż, fotografia użytkowa, a także eksperymenty konceptualne oraz intermedialne. Usiłowała zachowywać relacje wobec tych różnych obszarów działania, ale jej rozumienie niezbędnego w twórczości subiektywizmu nie szło tak daleko jak np. gliwicki pokaz „antyfotografii” z 1959 czy eksperymenty kolejnych dekad. Niemniej wzięła udział w legendarnej wystawie Fotografowie poszukujący w 1971, chociażby dla zamanifestowania swojej otwartej postawy.

Najbardziej osobistym obszarem jej twórczości są cykle. Pierwszymi szeroko znanymi były Wśród plastyków śląskich i Teofil Ociepka, zainicjowane w odpowiedzi na konkurs ogłoszony przez ZAIKS w 1962. Wielokrotnie wystawiane, m.in. w BWA Katowice w 1963 i warszawskiej Zachęcie w 1964, miały też postać albumu. Z tych fotografii emanuje atmosfera przyjaźni i chęć dogłębnego zrozumienia twórczości artystów działających na Śląsku. Aranżowane w pracowniach i plenerach portrety często były prezentowane jako dyptyki, w zestawieniu z reprodukcjami dzieł. Chojnacka tam unika sztuczności, a wręcz podkreśla naturalność powstawania sztuki współczesnej w powszednim środowisku. Urozmaicone sposoby portretowania podkreślają indywidualność modeli oraz złożoność relacji pomiędzy przesłaniem sztuki a społecznym środowiskiem artysty. Od początku lat 1960-tych powstawał też cykl Złom, złożony z dokumentacji odpadów przemysłowych, a także ze zdjęć aranżowanych w takim środowisku. Cykl ten był łączony z cyklem Nowy wspaniały świat, gdzie pojawiały się kompozycje o wymowie antywojennej i nacechowane krytycyzmem wobec agresywnej sfery technicznej, które należą do najlepszych osiągnięć autorki. W latach 1980-tych powstał też cykl Strachy rejestrujący spotykane w Beskidach figury mające odstraszać sarny od wyrządzania szkód w uprawach. Jeszcze inną późną serią prac były kolaże z wykorzystaniem starych rodzinnych fotografii oraz różnych drobnych akcesoriów, które wystawiane były pod tytułem W poszukiwaniu utraconego czasu. Anna Chojnacka powierzyła swój dorobek Muzeum Historii Katowic, gdzie zorganizowano jej kilka wystaw indywidualnych (1996, 2003, 2014). Tam też w 2015 ukazało się obszerne opracowanie: ”Zofia Szota: Anna Chojnacka. Fotografia” 

                                                                                                                                                                          dr Adam Sobota



GALERIA

Fotografie ze zborów Muzeum Historii Katowic 


ZAPOWIEDŹ - ANNA CHOJNACKA